همدان مرکز تاریخ و تمدن است یا تخریب تمدن؟ - خبر آزمون

این داستان تلخ اما این بار گریبان دو بنای تاریخی را گرفت که اولی بطور کامل و دیگری قسمت هایی از آن و در فاصله حدود 10 روز فرو ریخت و در خاطره ها گم شد. مدرسه تاریخی ظفر در محله ذوالریاستین در بافت تاریخی همدان و درست در محدوده پفراینده ثبت جهانی منظر تاریخی هگمتانه تا همدان قرار داشت و بسیاری از مردم کهن شعر همدان با آن خاطرات تلخ و شیرین فراوانی از خنده ها و شیطنت های اول مهر تا اضطراب امتحان های تجدیدی شهریور داشتند.

بنای بعدی خانه تاریخی دکتر شیری در خیابان جهان نما است که طبق گفته مسئولان قسمت های زیادی از شیروانی و جداره های آن از طریق مالک تخریب شده است. لازم به ذکر است پفراینده ثبت این بنای تاریخی در استان به اتمام رسیده و به وزارتخانه میراث فرهنگی ارسال شده بود البته طبق اظهارات معاون میراث فرهنگی استان همدان بازسازی این بنای تاریخی بزودی آغاز می شود و در فرایند ثبت آن نیز اخلالی پیش نمی آید.

اما در این میان تخریب کامل مدرسه تاریخی ظفر داغی بود که بر دل دوستداران میراث فرهنگی ماند تخریب این بنا که اولین بار در تاریخ 7 مهر و در نشست هفته گردشگری مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان رسانه ای شد حقیقت تلخی بود که فعالان حوزه میراث فرهنگی انتظار شنیدنش را نداشتند، اما خبر درست بود و شوکه کننده. شنیدن این خبر خبرنگاران حاضر در جلسه را به محله کبابیان در سال 96 برد همانطور که پس از انتشار خبر برای مردم و دوستداران میراث فرهنگی نیز تداعی همان خاطرات بود و همه حیران از اینکه این تاریخ تلخ تا کی قرار است در شهر تکرار شود و آب از آب تکان نخورد؟

سوم آذر سال گذشته بود که مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان خبر ابلاغ ضوابط بافت تاریخی به شهردار همدان را رسانه ای کرد، طبق گفته علی مالمیر نامه وزارت میراث فرهنگی که در تاریخ 29 آبان به استاندار و دستگاه های مختلف از جمله اداره کل میراث فرهنگی همدان ابلاغ شده بود یکم آذر نیز به شهردار همدان ارسال شد.

در قسمت دیگری از مصاحبه مالمیر در همان تاریخ آمد که براساس قانون و ضوابط میراث فرهنگی مانند ماده 3 آیین نامه اجرایی قانون اساسنامه شهرداری برای انجام هر گونه ساخت و ساز یا صدور مجوز در حرائم محدوده ها، محوطه ها و آثار تاریخی باید نظر میراث فرهنگی را استعلام کند.

با ابلاغ این نامه در سال گذشته، احتمال اینکه داستان کبابیان و خانه هایش باز هم تکرار شود تا حدی رنگ باخت اما حدود یک سال پس از این ابلاغیه، قصه لودرها و تخریب هویت همدانی ها باز هم داستان ساز شد و مدرسه ظفر را از فهرست بناهای تاریخی شهر حذف کرد و به خانه دکتر شیری خسارت های زیادی وارد کرد.

پس از اینکه مالمیر در نشست 7 مهر سال جاری از تخریب مدرسه تاریخی ظفر و پیگیری این اتفاق از طریق میراث فرهنگی خبر داد زمزمه های بی اطلاعی دستگاه ها در شهر شنیده شد، در آن روز مدیرکل میراث فرهنگی همدان همچنین اعلام نمود با وجود اینکه لکه های واجد ارزش بافت به شهرداری ابلاغ شده اما در خصوص تخریب این بنا از میراث فرهنگی استعلام نکرده است.

اولین واکنش به مطالبه گری رسانه ها و فعالان میراث فرهنگی در رابطه با تخریب این مدرسه، از طرف شهرداری منطقه یک بود، در اطلاعیه این سازمان که در تاریخ 11 مهر برای رسانه ها ارسال شد آمده بود در پی گزارش ها و کلیپ هایی که در فضای مجازی در رابطه با مدرسه ظفر پخش شده به استحضار می رساند که مدرسه ظفر از طریق شهرداری تخریب نشده و هیچگونه مجوزی نیز در این باره صادر نشده و مالک اقدام به انجام این کار کرده که به هنگام خاکبرداری از طریق سازمان مدیریت پسماند کار تعطیل شده است.

مالک، مدرسه ظفر را تخریب نکرده است

در همان شب خبر رسید که کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همدان در تاریخ 12 مهر جلسه فوق العاده ای با موضوع مدرسه ظفر برگزار خواهد کرد. در این جلسه رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر همدان اعلام نمود مالک این بنای تاریخی، صبح امروز در شورای شهر بود و گفت خود آنجا را تخریب نکرده اما کار خوبی اجرا شده است.

به گفته سعید حاجی بابایی اینکه این وسط چه کسی مدرسه ظفر را تخریب کرده معلوم نیست و مالک هم اظهار بی اطلاعی می کند. این عضو شورای شهر همچنین معتقد بود چرا ناهماهنگی ها باید باعث شود این اتفاق برای مدرسه ظفر رخ دهد و شورا دنبال این مسئله خواهد رفت چون وظیفه دارد، علاوه بر این نباید نگاه سازمانی داشته باشیم، چرا که بافت تاریخی متعلق به همه ماست. از طرف دیگر شهرداری همدان سرپرست دارد و طبق روال و بر اساس قانون کار انجام می شود.

برای تخریب مدرسه ظفر از میراث فرهنگی استعلام نشد

براساس مقاله همدان مرکز تاریخ و تمدن است یا تخریب تمدن؟ باید بدانید که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان نیز معتقد بود اگر قرار است مجوزی صادر شود و اقدامی صورت گیرد باید از میراث فرهنگی استعلام داشته باشد، ضمن اینکه اگر استعلام هم نمی شد، چون مدرسه ظفر جز لکه های تاریخی و ارزشی اعلام شده، نباید تخریب میشد.

وظیفه شهرداری در نظارت بر تخریب و ساخت و ساز چیست؟

مالمیر با طرح این سوال که اگر درباره این بنا مجوز تخریب گرفته شده، چگونه است و اگر نه وظیفه شهرداری در نظارت بر تخریب و ساخت و ساز چیست؟ اعتقاد داشت مالک اظهار کرده که بارها در خصوص این ملک با شهرداری مکاتباتی داشته و رفع خطر و خاکبرداری به هیچ عنوان از طریق او صورت نگرفته است.

میراث فرهنگی تخریب مدرسه ظفر را پیگیری حقوقی می کند

به گفته وی میراث فرهنگی، تخریب مدرسه ظفر را پیگیری حقوقی خواهد کرد و طبق قانون بناهایی که حتی واجد ارزش نباشند اما متعلق به دهه 40 و قبل باشند، اگر تخریب شوند باید عین به عین ساخته شوند. علاوه بر این مدرسه ظفر دومین بنای تاریخی همدان طی چند سال اخیر است که تخریب شده و اگر خانه های تاریخی کبابیان را آنچه مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی بوده، برگشت می دادیم شاید امروز مالک یا هرکسی که در تخریب این بنا موثر بوده امید آن را نداشت که اگر تخریب کند فردا بنای دیگری بسازد.

دفتر مشترک بین شهرداری و میراث فرهنگی تشکیل شود

مالمیر همچنین تأکید داشت باید دفتر مشترک بین شهرداری و میراث فرهنگی باشد تا به روز اطلاعات در اختیار دو سازمان قرار گیرد و بهتر بتوانند اقداماتی انجام دهند، همچنین باید فرهنگسازی شود تا شهرداری به عنوان اقدام غیرقانونی، پیگیری حقوقی داشته باشد و دوم اینکه الزام شود اگر بنایی تخریب شد عین به عین ساخته شود.

وعده های ساخت خانه های کبابیان روی زمین ماندند

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان با یادآوری اینکه در خصوص محوطه کبابیان، مالک شهرداری بود و شهرداری خانه های آنجا را تخریب کرد برخی از اعضای شورای قبلی اظهار کردند که عین به عین آنجا را می سازیم اما فعلا کار زمین مانده است.

شهرداری مدرسه ظفر را تخریب نکرده است

شهردار منطقه یک همدان نیز در این جلسه تأکید داشت مدرسه ظفر از طریق شهرداری تخریب نشده و از طریق مالک تخریب شده و مالک از شهرداری هم هیچگونه مجوزی برای تخریب دریافت نکرده است. همچنین هنگام خاکبرداری همکاران سازمان پسماند شهرداری نسبت به تعطیلی کار اقدام کرده اند.

مالک رفع خطر کرده است

به اعتقاد مسعود دهبانی صابر، مالک می گوید بنا را تخریب نکرده اما رفع خطر کرده است و اینطور استدلال می کند، علاوه بر این مالک مجوز رفع خطر نگرفته و میراث فرهنگی یگان حفاظت دارد که اگر اخطار می داد باید به شهرداری اعلام می کرد. وی با اعلام این نظر که شهرداری در بافت تاریخی در پی پول نیست و بافت تاریخی هم برای این دستگاه درآمد ندارد، معتقد است اگر مالکی و دستگاهی در حوزه گردشگری و حفظ بافت تاریخی سرمایه گذاری کند طبق اختیارات حمایت خواهیم کرد.

از میراث فرهنگی استعلام خواسته شده و پاسخ آن مشخص نیست

رئیس شورای اسلامی شهر همدان نیز معتقد است تخریب مدرسه ظفر زمانی رخ می دهد که اطلاعی از تخریب از سوی هیچکدام از سازمان ها داده نمی شود و شهرداری به عنوان سازمان مربوطه کار را متوقف می کند، از طرف دیگر هرگونه تخریبی در خصوص بافت های تاریخی باید از میراث فرهنگی استعلام گرفته شود که به نظر استعلام خواسته شده و پاسخ میراث فرهنگی مشخص نیست.

شهرداری و میراث فرهنگی کوتاهی کرده اند

محمود مسگریان معتقد بود از طرفی مالک ادعا می کند بنا را تخریب نکرده و شهرداری هم که نمی توانست قبل از اینکه قرارداد تنظیم کند، اقدام به تخریب کند و از طرفی مالک خود باید اقدام به تخریب کند، مگر در جاهایی که دیواری خطری برای مردم باشد و شهرداری رفع خطر کند. بنابراین بخش عمده ای از اقدام تخریب به عهده مالک بوده و او اگر مایل به این کار نبود باید حداقل اطلاع می داد. اگرچه کوتاهی هایی نیز از سوی شهرداری و میراث فرهنگی هم وجود دارد و باید دقیق بررسی شود.

در پی اظهار نظرهای متولیان اصلی حفظ و نگهداری بافت و بناهای تاریخی همدان در رابطه با تخریب مدرسه ظفر و اظهار نظرهای نکرده آنها در خصوص خانه تاریخی دکتر شیری لازم است گفته شود موضوع بودن یا نبودن بافت تاریخی در همدان کهنه کتابی است که سالهاست خاک می خورد و هنوز هم معلوم نیست اولین مرکز مادها در ایران بافت تاریخی می خواهد یا نه؟ سرنوشت بافت و بناهای تاریخی در این شهر مدت های طولانی است در پیچ و قوس تصمیمات نه چندان هماهنگ میراث فرهنگی، شهرداری و شورای شهر گیر کرده است، از طرفی در اظهارات دستگاه های عریض و طویل، ضرورت حفظ بافت تاریخی شهر دیده می شود از طرف دیگر در عمل خلاف این است.