سیاست های زیست محیطی در منطقه آسه آن - خبر آزمون

ویراستاران با یک مقاله شروعین کتاب را آماده نموده اند. آن ها واژه بشرنگرانه (آنتروپوسن) را به معنای دورانی (از شروع انقلاب صنعتی و ادامه تا به امروز) تعریف می نمایند که اقدامات بشری (انسانی) مجموعه وسیعی از تغییرات عمدتا منفی سیاره ای را در پی داشته است؛ از جمله گرم شدن کره زمین، از دست دادن تنوع زیستی، و تهدید انقراض جمعی. ویراستاران با گردآوری مجموعه ای مشابه که دو دهه قبل منتشر شده بود، توجه می دهند که این مجموعه، تخریب محیط زیست را در مقیاسی که بیست سال پیش ناشناخته بود، و در واقع غیرقابل تصور بود آشکار می نماید.

ویراستاران هم چنین توجه می دهند که این کتاب به شکاف موجود در ادبیات بشرنگرانه می پردازد و صداهای آسیایی را به آن می افزاید که قبلا کم تر وجود داشته است. آن چنان که ویراستاران می گویند، این امر به رغم این واقعیت است که آسیا شامل چهار کشور از ده کشور آسیب پذیرتر در برابر تغییرات آب وهوایی است: فیلیپین، بنگلادش، پاکستان و ویتنام. آسیا هم چنین بزرگ ترین تولیدنماینده گازهای گلخانه ای منطقه ای است (از 40 درصد از کل گاز دنیا در سال 2015، 89 درصد آن از چین، هند و اندونزی تامین می گردد.)

این کتاب که از مطالعات کشوری تشکیل شده است و ایده راهکار های گسترده و دنیای را دنبال نمی نماید. این برای هر کسی که می خواهد در خصوص مبارزه برای عدالت زیست محیطی در منطقه ها مورد مطالعه بیش تر بداند، جالب است و به خواننده حس تحول یا زوال را در خصوص سیاست های خاص زیست محیط های می دهد. فرصت ها و محدودیت ها غالباً به وسیله رژیم های سیاسی تعریف می شوند و پل جابین می گوید که دموکراسی به وضوح با دغدغه های محیط زیستی سازگار است. اقتصادهای مورد مطالعه از آزادترین - تایوان - تا غیر آزادترین - تایلند، کامبوج و ویتنام - رتبه بندی شدند و در میانه این دو اندونزی، فیلیپین، هنگ کنگ، سنگاپور و مالزی قرار داشتند و این رتبه بندی از سوی جوبین، بر اساس دستگاهی که خانه آزادی، اکونومیست و وی دم توسعه داده اند، امتیازبندی شده بود.

این روزها احتمالاً عدالت زیست محیطی دشوارتر است، زیرا منابع زمین کم یاب شده و جمعیت آن زیاد شده است. شاید به طور تصادفی، تایوان کشوری است که در آن پرونده های زیست محیطی بیش ترین موفقیت را داشته است، از جمله دعاوی متعدد علیه فورموسا پلاستیک، یک مجرم زنجیره ای شرکتی. و اگرچه مقاله ای به چین اختصاص داده نشده، اما منافع تجاری آن در بسیاری از کشورهای مورد مطالعه دیده می گردد.

علی رغم این که چالش های زیست محیطی خاص کشورهاست، اما بعضی اشتراکات نیز وجود دارد، از جمله مشاهده ویراستاران مبنی بر این که دولت های ملی به احتمال زیاد کسب وکار های ناپایدار را طبق معمول به پیش می برند. در واقع، مطالعات مالزی، تایلند، اندونزی، فیلیپین و کامبوج، همگی جنبش های سیاسی اجتماعی را نشان می دهد که برای مبارزه با استخراج منابع از جمله معدن، چوب یا سد برق آبی به وسیله دولت تشنه سود به وجود آمده است. اغلب دولت ها سود را بر مردم ترجیح می دهند. همان طور که استفان اورتمن بازگو می نماید، در جستار جنبش های زیست محیطی در ویتنام تحت حاکمیت تک حزبی، مخالفت های مردمی برای واداشتن دولت برای توقف معامله بحث برانگیز معدن بوکسیت در سال 2009 کافی نبود، زمانی که شرکت چینالکو (متعلق به چین) وعده سرمایه گذاری 15 میلیارد دلاری تا سال 2025 را برای حق افتتاح آن ارایه کرد.

یکی از تحسین برانگیزترین (و تلخ ترین) مقاله های کتاب، دولت ناهنجار کامبوج، سرمایه گذاری های چینی و جنبش های ضدسد نوشته جیمز وای وانگ است. وانگ استدلال می نماید که نفوذ چین در کامبوج برای استثمار منابع طبیعی در تبانی با نخبگان حاکم کامبوج بوده است. رژیم تک حزبی تحت فرمان هون سن مخالفان کمی داشت و اعتراضات متعدد جامعه علیه نقض حقوق بشر و تخریب معیشت با تهدیدهای کشنده روبه رو شد. به گفته وانگ، حمایت دولتی بر اساس واگذاری زمین و بهره برداری وحشیانه از منابع طبیعی هم چنان بزرگ ترین دارایی سیاسی این دولت است. وانگ ادعا می نماید که این ارتباط مشتری وار با کامبوج به خوبی در خدمت چین بوده است، و نه تنها به منابع مورد احتیاج (مانند چوب و نیروگاه برق آبی) دسترسی پیدا نموده، بلکه به چین اجازه می دهد تا نفوذ خود را در داخل آسه آن و دسترسی نظامی به سرزمین های اصلی جنوب شرقی آسیا خریداری کند. معاملات شیرین شفافیت و حکم رانی خوب را دفن می نماید و کشورهای دیگر چشم خود را بر نقض حقوق بشر در کشور دیگر می بندند. وانگ از مثال بازگرداندن اجباری 20 اویغور به چین از کامبوج در آستانه امضای توافق نامه وام آسان 1.2 میلیارد دلاری برای نشان دادن این موضوع استفاده می نماید.

بیشتر مقالات نشان دهنده درجات مختلف سرکوب و خصومت دولت در واکنش به تظاهرات زیست محیطی است. جاکریت سانگخمانی در مقاله دولت، سازمان های غیردولتی و روستاییان: چه گونه جنبش محیط زیست تایلند ساکت شد شرح می دهد که چه گونه سازمان های غیردولتی تایلندی، به گروهی از سازمان ها تبدیل شده اند که در قبال بقای خود بدون در نظر گرفتن آینده جامعه تایلند، دولت را تقویت نموده و با آن متحد شده اند. در مقاله پساسیاست های مشارکت زیست محیطی در سنگاپور، هاروی نئو استدلال می نماید که جنبش های زیست محیطی در سنگاپور نوآزادی گرا، جایی که دولت مشروعیت خود را از پیشرفت و توسعه مالی مستمر می گیرد، متزلزل و بی اعتبار شده یا نادیده گرفته شده اند.

دو مقاله دیگر، کنش گری زیست محیطی در اندونزی از فضل اله مجید کوک و عدنان حزری، و سمن های محیط زیستی در اندونزی پسانظم نوین به وسیله سوهارکو سوهارکو این ایده را واکاوی می نمایند که محیط زیست گرایی علاوه بر این که راهی برای واکنش مردم بومی نسبت به از دست دادن حقوق زمین است، ابزاری برای مردم سالارسازی و پاسخ گوکردن دولت بوده است. اما مقاله جنبش های زیست محیطی در هنگ کنگ پساواگذاری از جیمز کی وانگ و آلوین یو، به تاریخ انقضای خود رسیده است. متأسفانه، گمان آن ها مبنی بر این که محیط زیست گرایی بنیادگرا با پیوند دادن اسلحه با جنبش مردم سالاری خواه هنگ کنگ، می تواند بر تغییرات ساختاری و نهادی تأثیر بگذارد، حداقل در آینده نزدیک، راهبردی اشتباه بوده است.

شناسنامه کتاب

Environmental Movements and Politics of the Asian Anthropocene, Paul Jobin (ed), Ming-Sho Ho (ed), Michael Hsin-Huang Hsiao (ed) (ISEAS - Yusof Ishak Institute, May 2021), 392 pages.

* جیل بیکر عضو کمکی شورای تجارت آسیا در هنگ کنگ و همکار فوربس است.

منبع: آنالیز کتاب های آسیایی